BEMIDDELING

Wat bemiddeling betreft, heeft de wetgever onlangs een impuls aan deze tendens gegeven door een nieuw artikel 1734 §1 lid 2 van het Gerechtelijk Wetboek in te voeren, waarin wordt bepaald: 

"Wanneer de rechter van mening is dat een verzoening tussen de partijen mogelijk is, kan hij, ambtshalve of op verzoek van een van de partijen, op de inleidingszitting, op een zitting waarop de zaak wordt verdaagd naar een nabije datum of op een zitting die ten laatste op de laatste dag van de maand die volgt op die van de neerlegging van de eerste conclusies van de verweerder is bepaald, na de partijen gehoord te hebben, een bemiddeling bevelen. Indien alle partijen daartegen gekant zijn, kan de rechter geen bemiddeling bevelen."  

Artikel 1730 van hetzelfde wetboek voorziet in buitengerechtelijke bemiddeling, d.w.z. elke partij mag bij een geschil "onverminderd elke gerechtelijke of arbitrale procedure, voor, tijdens of na een rechtspleging aan de andere partijen voorstellen om een beroep te doen op de bemiddelingsprocedure. De partijen wijzen in onderlinge overeenstemming de bemiddelaar aan of belasten een derde met die aanwijzing".
 

Maar wat is bemiddeling en wat kan het werkelijk opleveren?
 

Laat ons eerst enkele misverstanden uit de weg ruimen: de bemiddelaar is noch een rechter noch een arbiter, hij is onafhankelijk, onpartijdig en neutraal. Hij is niet degene die een beslissing zal nemen of een oplossing zal voorstellen.

Het is evenmin omdat iemand deelneemt aan een bemiddeling dat hij een compromis zal moeten sluiten of een deel van zijn vorderingen zal moeten opgeven. Integendeel.

De rol van de bemiddelaar bestaat er eigenlijk in de partijen in staat te stellen zelf de architecten van een oplossing voor hun geschil te zijn. We zouden hem een facilitator kunnen noemen met een opdracht inzake “empowerment” (het onafhankelijk worden).

Hoe gaat hij te werk? In een formeel veilig kader, omdat het vertrouwelijk is, een kader waarmee de partijen vrijwillig instemmen, stelt de bemiddelaar communicatie-instrumenten voor en leidt hij een proces dat de partijen helpt om op een beredeneerde manier te onderhandelen.

Het is de bedoeling een akkoord te bereiken dat als integratief kan worden omschreven, d.w.z. dat tegemoetkomt aan de belangen van allen, alle hulpmiddelen en mogelijkheden benut voor wederzijds voordeel, ook met het oog op duurzaamheid. 

Maar is het efficiënt? Zeker en vast, zolang de partijen het proces vrijwillig aanvaarden en constructief denken. De resultaten zijn verrassend en zeer bevredigend. Het zijn inderdaad op maat gemaakte oplossingen, origineel, waarbij er geen verliezer en geen winnaar is en waarbij zelfs met de emotionele aspecten rekening wordt gehouden.

Een ander bijzonder interessant element van bemiddeling is de snelheid ervan: het hele proces kan van enkele uren tot enkele weken duren, of bij wijze van uitzondering zelfs enkele maanden wanneer het geschil echt ingewikkeld is. De partijen hebben een reële controle over de tijd, die een essentieel element kan zijn dat aan het begin van het proces wordt vastgesteld. Dringende zaken kunnen ook zeer snel worden afgehandeld, vanaf de eerste bijeenkomst als de noodzaak zich voordoet. Dit is een zeer bevredigende oplossing gezien de gerechtelijke achterstand bij veel Belgische rechtbanken.

Een ander positief aspect is de beheersing van de kosten: de bemiddelaar wordt betaald door de partijen, volgens een uurtarief, over het algemeen elkeen de helft, een bemiddeling duurt gemiddeld 4 tot 8 uur voor een eenvoudig geschil. Advocaten kunnen hun cliënten bijstaan. Dit bespaart juridische kosten (gerechtsdeurwaarders, rechtsplegingskosten, dagvaardingskosten, enz.). 

Ook de rechtszekerheid is gewaarborgd, aangezien de overeenkomst zo nodig door een rechter kan worden gehomologeerd.

Wat als het niet werkt? De juridische weg is altijd open en wat er tijdens de bemiddeling is gebeurd blijft, tenzij de partijen anders overeenkomen, vertrouwelijk, waardoor verraad of onaangename verrassingen worden voorkomen.